فرش برای چه کشوری است؟

وقتی صحبت از تمدن و تاریخ میشود، نام کشور عزیزمان ایران همیشه در صدر قرار میگیرد. کشوری با تمدن و فرهنگی آریایی که نامش در هزاران هنر و خلاقیت میدرخشد. مردم کشور عزیزمان ایران از همان ابتدای تاریخ تا به الان با مهارتها و دستاوردهای خود توانستهاند در هزاران اثر مختلف هنری، نام ایران را پرآوازه کنند. بر کسی پوشیده نیست که در حال حاضر نام فرش ایرانی در سراسر دنیا زبانزد است و ما در هزاران جای مختلف حتی در فیلم و سریالهای هالیوودی تعریف از فرشهای ایرانی را شنیده ایم. 

از دیرباز، یکی از مهارت هایی که ایرانیان به آن شهرت دارند، هنر فرش و قالیبافی است. البته هنر فرش بافی فقط مختص به ایرانیان نیست و بسیار دیگر از کشورهای آسیایی و حتی کشورهای قدیمی اروپایی، آثار ارزشمندی در این زمینه دارند. به طوری که میتوان گفت هنر فرش بافی ها در شناخت تاریخچه انسانها نقش پررنگی دارد.  ما در این مقاله قصد داریم تا درباره تاریخچه فرش از جمله فرش ایرانی با شما صحبت کنیم. 

هنر فرش بافی متولد شده در قاره آسیا

همانطور که میدانیم بسیاری از هنرها و مهارت هایی که انسانها در هزاران سال پیش به آنها دست یافتند و با از طریق آن شرایط بهتری برای زندگی خود فراهم کردند، مربوط به کشورهای قدیمی آسیایی میباشد. این هنرها و مهارتها شامل هنر قالیبافی و فرش بافی نیز می شود، به طوری که میتوان گفت اکثر محققان بزرگ تاریخ معتقد هستند که هنر فرش بافی در ابتدا در قاره آسیا متولد شده است.

وقتی صحبت از فرش بافی در قاره آسیا میشود، میتوان گفت تا حدودی منظورمان از آسیا کشورمان ایران است. مردم پیشین ایران برای ایجاد شرایط بهتری برای زندگی به سراغ بافت گستردنی هایی از نخ، پنبه و... رفتند و روزبه روز در این زمینه مهارت کسب کردند و این هنر را از نسلی به نسل دیگر منتقل کردند. همچنین با گذشت زمان، این هنر مورد توجه پادشاهان ایرانی قرار گرفت. همین مسئله موجب شد تا مردم ایران در این زمینه پیشرفت زیادی کنند و با گسترش تجارت، تجار زیادی از کشور خود با قصد خرید فرش به ایران بیایند.

تاریخچه فرش ایرانی

همواره در طول تاریخ بشر از طریق دستاوردهای هنری خود سعی کرده تا فرهنگ و سبک زندگی خود را به جهان نشان دهد، به طوری که آثار هنری و خلاقیتهای بکار رفته در آن را می توان به عنوان زبان اصلی نمایش فرهنگ و تقابل فرهنگی دانست. شاید در نظر بسیاری از مردم فرش ایرانی خاص است و مانند آن در جهان وجود ندارد اما نمیتوان این مسئله را انکار کرد که علاوه بر ایران، بسیاری از کشورهای آسیایی و یا حتی کشورهای اروپایی و... از طریق هنر فرش بافی سعی در نمایش فرهنگ خود داشته اند. 

هنر فرش بافی بخش جدایی ناپذیر فرهنگ ما ایرانی هاست و از سالیان بسیار دور در این کشور رواج دارد. به گونه ای که حتی در حال حاضر نیز انواع فرشهای ایرانی از جمله فرشهای غیر ماشینی و فرش ماشینی نیز در کشورهای مختلف پرطرفدار است. لازم به ذکر است که هنر فرش بافی در دورههای مختلف دچار تحولات زیادی شده است. در ادامه به توضیح دقیق این مسئله خواهیم پرداخت:

فرش ایرانی قبل از اسلام

 صنعت فرش بافی از دوران هخامنشیان مورد توجه سلطنت و مردم بوده است، به طوری که در آن دوره کارگاه های قالی و فرش بافی زیادی تاسیس و از بافندگان آن حمایت بسیار شد. همین امر باعث شد تا ایرانیان مهارتهای خود را در فرش بافی تقویت کنند و مردم دیگر کشورها با فرش ایرانی آشنا و جذب آن شوند. 

فرش های ایرانی در دوران اسلامی 

پس از ورود اسلام به ایران و تشکیل حکومتهای مختلف در این کشور، طراحی فرشهای ایرانی دچار تحول شد و فرهنگ اسلامی و در ادامه فرهنگ قبایل مختلف از جمله ترک در الگو و نقشهای فرشها تاثیر بسیاری دارد. بیشتر گسترش و تحول هنر فرش بافی مربوط دوران صفویه و به خصوص در حکومت شاه عباس اول میباشد. در آن دوره کارگاههای بزرگی در شهرهای مختلف از جمله اصفهان تاسیس شد و بافندگان فرش دیگر کشورها تحت تاثیر طرحها و الگوهای فرشهای ایرانی قرار گرفتند و از آنها در طرح های خود استفاده کردند.

فرش ایرانی در دوران معاصر

ایرانیان توانستهاند آوازه هنر خود را در دنیای امروزه نیز حفظ کنند . یکی از اتفاقاتی که موجب تحول زیادی در صنعت فرش شد، این بود که در دوران پهلوی صادرات فرش به دست دولت افتاد و این مسئله سبب رونق گرفتن صادرات فرش شد. در در حال حاضر نیز ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش در دنیاست که محصولات خود را به بیش از 30 کشور دنیا میفرستد. 

انواع فرش های ایرانی

فرش ایرانی دارای طراحی خاص و منحصر به فردی می باشد و همین مسئله سبب شده تا فرشهای ایرانی در سراسر دنیا مشهور و زبانزد باشد. فرش های ایرانی دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:

انواع فرشهای دستباف و سنتی ایرانی:

• فرش سنتی شاه عباسی

• فرشهای افشان

• فرشهای خشتی

• فرشهای اسلیمی

• فرشهای گلدانی

• فرشهای شکارگاهی

• فرشهای اسلامی

• فرشهای هندسی

انواع فرش های ماشینی ایرانی:

• فرش 1200 شانه

• فرش ترنج دار

• فرش 1000 شانه

• فرشهای پلی استری

• فرش 1500 شانه

• فرش‌ اکریلیک

اولین فرش جهان در کجا پیدا شد؟

شاید برایتان جالب باشد که بدانید، اولین فرش دستباف دنیا در ابتدای رشته‌کوه‌های آلتای در سیبری کشف شد. این فرش که پازیریک نام دارد، مطلق به دوره هخامنشیان است و یک فرش ایرانی میباشد که در آن ترکیبی از رنگهای زرد، نارنجی و آبی وجود دارد. این فرض باگرههای ترکی ساخته شده است. این فرش از جنس پشم است و بر روی آن طرح حیواناتی مختلفی از جمله گوزن و نقوش هندسی دیده میشود. 

فرش پازیریک به عنوان قدیمی ترین فرش دنیا شناخته میشود که در حال حاضر در در موزه آرمیتاژ واقع در کشور روسیه نگهداری میشود.

آشنایی با بزرگترین فرش جهان

نکته جالبی که وجود دارد، این است که نه تنها بافندگان قدیمی ترین فرش جهان ایرانیان هست، بلکه بزرگترین فرش جهان نیز هنر یک فرد ایرانی است. بزرگترین فرش جهان در سال 2007 به ثبت رسید. این فرش دارای طول 133 متر و عرض 48 متر میباشد و در طراحی 25 رنگ مختلف به کار رفته اند. بافت این فرش بی نظیر بیش از یک و نیم سال زمان برد. 

شاید کمی عجیب باشد اما بزرگترین فرش جهان که هنر استاد علی خلیقی میباشد و نشانگر هنر ایرانیان است نیز در کشور خودمان نیست. این فرش بزرگ و ارزشمند در یکی از بزرگترین مسجدهای دنیا یعنی مسجد جامع شیخ زاید در ظهر ابوظبی قرار دارد. 

هنر فرش بافی در دیگر کشورهای آسیایی و اروپایی

در سالیان دور، زمانی که تجارت گسترش یافت و مردم دیگر کشورها با فرشایرانی آشنا شدند، بسیاری از بافندگان فرش در کشورهای مختلف آسیایی سعی در بافت فرش هایی مانند فرشهای ایرانی کردند و در این زمین پیشرفتهای قابل توجهی داشتند. به گونه ای که با گذشت زمان و بعد از ایران، فرشهای بافته شده توسط هنرمندان هدی بسیار مورد توجه قرار گرفت. پس از آن این هنر بسیار مورد توجه مردم چین قرار گرفت و این افراد نیز به سراغ کسب مهارت برای بافندگی فرش رفتند.

همچنین پس از ورود فرش ایرانی و ترکی به کشورهای اروپایی، صنعت فرش بافی در این کشورها نیز دچار تحولات چشمگیری شد. به طوری که بسیاری از مردم علاقه مند به بافندگی فرش دند و از پس مدتی شروع به صادرات فرش به قاره آمریکا کردند. علاوه بر این، انقلاب صنعتی در کشورهای اروپایی و ساخت ماشین آلات جدید و پیشرفته تر نیز موجب تحول این سرعت و سرعت بخشیدن به تولید شد.

سخن پایانی

از بزرگترین و تاثیرگذارترین روشهای به نمایش گذاشتن یک فرهنگ، تواناییهای علمی و هنری مردم آن فرهنگ است. یکی از آثار هنری که همیشه مورد توجه و استقبال مردم قرار گرفته است، هنر فرش بافی میباشد که هر کشوری با یادگیری مهارت لازم برای آن و تطبیق دادن طرح و نقش ها با فرهنگ خود، بب دگرگونی این صنعت شده است. البته باید این مورد را نیز ذکر کرد که در نهایت، هنر ایرانیان در این زمینه حرف اول را میزند و می توان فرش ایرانی را پادشاه فرش جهان دانست.